Realizacja obowiązku szkolnego i wszelkie związane z nią kwestie są regulowane ustawą z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (z późniejszymi zmianami).

Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat i trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia.

Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu są obowiązani do:

1. dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły;
2. zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne;
3. zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć;
4. informowania Dyrektora szkoły - w terminie do dnia 30 września każdego roku – w przypadku spełniania obowiązku szkolnego za granicą.

Obowiązek ten spoczywa na obojgu rodzicach chyba, że jedno z nich zostało pozbawione przez sąd władzy rodzicielskiej i odnosi się także do opiekunów prawnych dziecka nie będących biologicznymi rodzicami.
Wychowawca klasy jest zobowiązany poinformować rodziców na pierwszym zebraniu w danym roku szkolnym o ich powinnościach w w/w sprawie i o konsekwencjach w przypadku ich nie wypełniania.

Niespełnianie obowiązku szkolnego podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Przez niespełnienie obowiązku szkolnego należy rozumieć nieusprawiedliwioną nieobecność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych.

Nieobecność dziecka w szkole winna być traktowana jako zdarzenie nadzwyczajne i usprawiedliwiane tylko z ważnych powodów.

Rodzic ma obowiązek poinformować wychowawcę klasy osobiście, telefonicznie lub pisemnie o przyczynie nieobecności dziecka trwającej dłużej niż 3 dni. W przypadku braku takiej informacji wychowawca jest zobowiązany skontaktować się z rodzicem ucznia. Oprócz tego konieczne jest również usprawiedliwienie pisemne, po powrocie ucznia do szkoły. W sytuacji przedłużającej się nieobecności ucznia w szkole (ponad 5 dni), kiedy brak jest informacji od rodziców i wychowawcy nie udało się z nimi nawiązać kontaktu osobistego ani telefonicznego, należy zgłosić problem do pedagoga szkolnego, który we współpracy z wychowawcą podejmie odpowiednie działania.

Zwolnienia ucznia z zajęć lekcyjnych lub usprawiedliwienia nieobecności może dokonać wyłącznie rodzic lub opiekun prawny dziecka.

Usprawiedliwienia nieobecności:

• powinny być przedstawione wychowawcy w formie pisemnej
• mają zostać przekazane wychowawcy klasy w terminie 7 dni od dnia powrotu ucznia do szkoły. Po tym terminie wychowawca ma prawo – w uzasadnionych przypadkach – nie przyjąć usprawiedliwienia;
• powinny zawierać dokładne daty i przyczyny nieobecności;
• w wyjątkowych przypadkach dopuszcza się usprawiedliwienia ustne rodziców – wyłącznie osobiste (nie telefoniczne!);
• wychowawca ma prawo odmówić usprawiedliwienia nieobecności ucznia w przypadku uzasadnionych wątpliwości co do wiarygodności usprawiedliwienia, zasadności nieobecności ucznia, rozbieżności faktycznych przyczyn nieobecności i tych podanych przez rodziców, niezgodności dat, itp. W takim przypadku rodzic ma prawo złożyć odwołanie od decyzji wychowawcy do dyrektora szkoły - w formie pisemnej w terminie 3 dni od daty odmowy przyjęcia usprawiedliwienia.

Zwolnienia z zajęć lekcyjnych:

Zwolnienia od rodziców z zajęć lekcyjnych z bieżącego dnia nauki szkolnej, w formie pisemnej, uczeń przekazuje wychowawcy klasy, a gdy ten jest nieobecny – dyrekcji szkoły i dopiero za ich zgodą uczeń może opuścić szkołę; w wyjątkowych przypadkach dopuszcza się zwolnienia ustne rodziców – wyłącznie osobiste (nie telefoniczne!).

Wszyscy nauczyciele są zobowiązani regularnie kontrolować frekwencję uczniów na swoich zajęciach lekcyjnych. W przypadku stwierdzenia 3 kolejnych nieobecności tylko na lekcjach z danego przedmiotu (kiedy uczeń jest obecny na pozostałych lekcjach w tym dniu), nauczyciel ma obowiązek zgłosić ten fakt wychowawcy klasy, który podejmie odpowiednie działania.

Wszelkie n/w przejawy niesystematycznej realizacji obowiązku szkolnego przez dziecko wymagają szybkiej interwencji wychowawcy:

• przedłużająca się nieobecność ucznia w szkole (ponad 5 dni), kiedy brak jest informacji od rodziców, a wychowawcy nie udało się z nimi nawiązać kontaktu osobistego ani telefonicznego;
• bardzo częste opuszczanie lekcji przez dziecko, z różnych przyczyn podawanych przez rodziców (wysoka absencja);
• opuszczanie lekcji przez dziecko z nieuzasadnionych przyczyn;
• uczęszczanie na zajęcia lekcyjne tzw. „w kratkę” – opuszczanie pojedynczych lekcji lub dni na przemian;
• nie przynoszenie usprawiedliwień od rodziców, przy utrudnionym z nimi kontakcie;
• całkowite zaprzestanie przez dziecko uczęszczania do szkoły lub nie pojawienie się w niej po długotrwałej przerwie w zajęciach dydaktyczno – wychowawczych (feriach, wakacjach, itp.).

W każdej z w/w sytuacji zadaniem wychowawcy jest nawiązanie kontaktu osobistego lub telefonicznego z rodzicami ucznia, a następnie przeprowadzenie rozmowy z rodzicami i uczniem – rozeznanie przyczyny nieobecności i nie wypełniania zaleceń niniejszej procedury; przypomnienie o obowiązkach rodziców odnośnie realizacji obowiązku szkolnego przez dziecko; ustalenie form współpracy rodziców ze szkołą i metod pracy z dzieckiem. W przypadku braku poprawy sytuacji mimo działań wychowawcy lub w przypadku niemożności nawiązania jakiegokolwiek kontaktu z rodzicami, należy zgłosić problem do pedagoga szkolnego, który we współpracy z dyrekcją szkoły podejmie odpowiednie działania:

• wezwanie pisemne do rodziców (listem poleconym);
• prowadzenie rozmów z rodzicami i uczniem, z udziałem wychowawcy klasy;
• wysłanie upomnienia Dyrektora szkoły w sprawie realizacji obowiązku szkolnego;
• zgłoszenie sprawy do właściwego dzielnicowego (w celu przeprowadzenia przez niego rozmowy profilaktycznej z uczniem i jego rodzicami).

Po wyczerpaniu wszystkich możliwych zabiegów pedagogicznych, w myśl art. 20 ustawy o systemie oświaty należy wszcząćpostępowanie egzekucyjne w administracji, czym zajmuje się Dyrektor szkoły we współpracy z pedagogiem szkolnym. Po wykonaniu przez szkołę wszelkich koniecznych czynności wynikających z ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (odpowiednie upomnienia, wystawienie tytułu wykonawczego, itd.), dalszy tok postępowania prowadzi Urząd Miasta Międzyrzec Podlaski, który m.in. może nałożyć na rodziców karę grzywny (rzędu kilku tys. zł).

Równocześnie Dyrektor szkoły może skierować pismo do Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim - III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z prośbą o wgląd w sytuację rodzinną małoletniego i wydanie stosownych decyzji w związku z nie wypełnianiem obowiązków rodzicielskich.